Artysta, filozof, literat, który odbierając sobie życie, wyraził sprzeciw wobec zniewolenia – siebie i swojego kraju. Jego postać stała się uosobieniem narastającej niemocy, wyrazem buntu i dowodem bezsilności zarazem. Witkacy (Stanisław Ignacy Witkiewicz) całe życie szukał wolności w sztuce, sięgając po różne środki wyrazu. Jego wszechstronność wciąż zadziwia, a dzieła zachwycają, jednocześnie wywołując niepokój i kontrowersje. We wrześniu wspominamy tego wybitnego artystę. W programie m.in. animacje, filmy krótko- i długometrażowe, a także kultowa adaptacja prozy Witkacego w reżyserii Mariusza Trelińskiego.

Jako dopełnienie wydarzenia polecamy wystawę Witkacy. Sejsmograf epoki przyspieszenia, którą można oglądać w Muzeum Narodowym w Warszawie do 9 października 2022.

Program

Filmy dostępne od 17 września godz. 20.00 do 24 września godz. 20.00 na platformie VOD Ninateka.pl – jak zawsze legalnie, za darmo i bez reklam!

Wariacje na temat Witkacego, reż. Monika Martini-Madej, 1995

Film z cyklu „Impresje”, który zrealizowany został w technice animacji klasycznej – rysunek pastelami na papierze. Jest to debiut reżyserski i dyplom w poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem prof. Kazimierza Urbańskiego. W kompozycji filmu wykorzystane są wybrane portrety Witkacego (m.in. Kompozycja fantastyczna z dzikiem,  Sfinks, Wizje profesora Weinschwabena i Portret Heleny Białynickiej-Birula). Reżyser odwołuje się do „kosmicznej wyobraźni ” Witkacego przez pokazanie animowanych portretów na wizualizacji Ziemi „ukradzionej” ze Wszechświata.

Witkacego duchów wywoływanie, reż. Kazimierz Urbański, 1989

Kombinowana krótkometrażowa animacja ujęta w formę apokaliptycznych wizji artystycznych. Stanisław Ignacy Witkiewicz rozpoczyna seans spirytystyczny w pracowni na Antałówce. Jest jego jedynym uczestnikiem. Film, wykorzystując materiały dokumentalne i dokonując ich animacji, opowiada obrazem o tragicznych kartach najbliższej historii Polski. Wskazuje na powiązanie dramatu wybitnej jednostki z dramatem narodu.

Epilog, reż. Jacek Schmidt, 1988

Film ma formułę dokumentalnego zapisu, na który składają się dwa równoległe wątki narracyjne. Pierwszy jest bezpośrednią relacją z uroczystości w Ukrainie i Zakopanem, związanych z ekshumacją i powtórnym pogrzebem Stanisława Ignacego Witkiewicza w dniach 12 -14 kwietnia 1988 roku. Drugi wątek jest próbą rekonstrukcji przebiegu wydarzeń, związanych ze śmiercią artysty, na podstawie wspomnień żyjących jeszcze osób i pisemnych relacji świadków.

Witkacy, reż. Józef Robakowski, 1981

Filmowy szkic do portretu Stanisława Ignacego Witkiewicza autorstwa artysty multimedialnego, Józefa Robakowskiego. W oparciu o twórczość fotograficzną, nadrealistyczno-symboliczne malarstwo i teksty Witkacego, Robakowski nakreślił wewnętrzny obraz artysty – symboliczną wizję rozwoju jego twórczości i nękających go niepokojów. Głównym motywem dźwiękowym towarzyszącym onirycznym obrazom i budującym dramaturgię filmu są odgłosy pędzącej lokomotywy.

Blaga, reż. Michał Wojtasik, 2021

Rok 1914. Witkacy wraca do swojej narzeczonej, którą pozostawił pod opieką przyjaciela, wybitnego kompozytora Karola Szymanowskiego. To opowieść o twórcy niepokornym, miłości i strachu, cenie życia z artystą, dla którego największą sztuką jest on sam. Obraz inspirowany twórczością i życiem S. I. Witkiewicza, jednego z najbardziej oryginalnych artystów polskich początku XX wieku.

Pożegnanie jesieni, reż. Mariusz Treliński, 1990

Debiut kinowy Mariusza Trelińskiego, który był wielkim wydarzeniem na gdyńskim festiwalu w 1990 roku. Reżyser przeniósł na ekran jedną z najbardziej filmowych powieści Witkacego,„Pożegnanie jesieni, w której pisarz przedstawił groteskowo-surrealistyczną wizję końca cywilizacji europejskiej. Zarówno w powieści jak i w filmie narracja poprowadzona jest dwutorowo. Na pierwszy plan wysuwa się wątek namiętnego związku Bazakbala z Helą Bertz. W tle natomiast rozgrywa się rewolucja syndykalistyczno-komunistyczna, prowadząca do chaosu rozpadającego się świata i rozkładu zastanych struktur społecznych. W obliczu zniszczenia więzi między ludźmi, norm moralnych i kultury bohaterowie, pogrążeni w dekadenckim znużeniu, zniechęceniu i przesycie, a także w alkoholu i narkotykach, starają się w ostatniej chwili nadać swemu życiu sens. Rewolucja, która niszczy wszystko, niesie jednak kolejne niebezpieczeństwo – dyktaturę totalitarną. Mimo że, ekranizacja znacznie odbiega od pierwowzoru, film jest bardzo „witkacowski” w formie. Przedstawieniu onirycznych wizji zmierzchu Zachodu – służy zarówno urywany, ekspresyjny montaż, jak i bogata scenografia oraz kostiumy. Reżyserowi udało się również odtworzyć atmosferę dekadencji, pełną swobody obyczajowej, perwersji i zatracenia.

Hamadria, reż. Józef Schmidt. 1981

Fabularyzowany film dokumentalny zrealizowany w Wytwórni Filmów Oświatowych. Hamadria zainspirowana została plastyczną i literacką twórczością Stanisława Ignacego Witkiewicza. Występują w niej postacie z dramatów Witkacego, a przewodnikiem w tym świecie absurdu i fantastyki jest jego proza wypowiadana ustami narratora.

Wydarzenie organizowane we współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach akcji #bezprzedawnienia.