Czwarta edycja przeglądu Mistrzowie Kina Hiszpańskiego | Obras Maestras, w ramach której zostaną zaprezentowane nieznane szerokiej publiczności arcydzieła hiszpańskiej kinematografii odbędzie się w dniach od 9 do 19 grudnia 2021 roku w Warszawie, Krakowie oraz online na platformie ninateka.pl w dniach 15–19 grudnia.
Osią tematyczną tegorocznego programu będzie hiszpańskie kino noir od lat 40. do 70. XX wieku. Tegoroczny przegląd zbiega się zarazem z 100. rocznicą urodzin Luisa Garcíi Berlangi, mistrza groteski i jednego z najwybitniejszych hiszpańskich reżyserów wszech czasów. Ambitne filmy kręcone w trudnych czasach dyktatury Franco w Hiszpanii i na emigracji zaskakują aktualnością oraz śmiałością podejmowanych tematów.
Wszystkim projekcjom będą towarzyszyć krótkie wprowadzenia znawców kina hiszpańskiego: Diany Dąbrowskiej, Dominiki Zielińskiej, Sebastiana Smolińskiego i Joanny Bardzińskiej.
Program pokazów online w Ninateka.pl (15–19 grudnia)
Dziwna podróż, reż. Fernando Fernán-Gómez., 91 min., 1964
W małym miasteczku niedaleko Madrytu mieszka dorosłe rodzeństwo: dominująca i apodyktyczna Ignacia oraz nieśmiali i wycofani Paquita i Venancio. Monotonię prowincjonalnej egzystencji przerywa przyjazd zespołu muzycznego ze stolicy i organizowana w miejscowości twistowa potańcówka. W dniu przyjazdu zespołu Paquita i Venancio słyszą tajemnicze kroki na korytarzu i dowiadują się o złowieszczych zamiarach Ignacii planującej pozbyć się młodszego rodzeństwa.
Utrzymany w stylistyce filmów noir obraz Fernando Fernán-Gómeza to szczegółowe studium wiejskiego społeczeństwa Hiszpanii lat 60. XX wieku podane w groteskowej, typowej dla reżysera formie. Film powstał w 1964 roku na podstawie pomysłu Luisa Garcíi Berlangi, ale został zablokowany przez cenzurę jako „demoralizujący” i dopiero w latach 70. trafił na ekrany hiszpańskich kin.
Zbrodnia na ulicy Bordadores, reż. Edgar Neville, 87 min., 1946
Historia inspirowana zbrodnią, która wstrząsnęła Madrytem w 1888 roku. Morderstwo bogatej wdowy, w które wydają się być uwikłani czyhający na jej fortunę młody adorator, jego domniemana kochanka oraz służąca domu, okazuje się kryć w sobie głębszą tajemnicę.
To film wieńczący tzw. kryminalną trylogię Edgara Nevilla, którą oprócz Zbrodni na ulicy Bordadores tworzą pokazywana w poprzednich edycjach przeglądu Wieża siedmiu garbatych (1944) oraz Niedziela karnawału (1945). Reżyser znów przenosi nas do XIX-wiecznego Madrytu, by pod pretekstem kryminalnej intrygi, ubranej w melodramat z zacięciem wodewilowym i nawiązaniami do amerykańskiego kina noir przyjrzeć się ówczesnej społeczności. Nie szczędzi przy tym krytyki wobec warstw uprzywilejowanych i portretuje z czułością biedotę walczącą o przetrwanie. Tchnące życiem scenki rodzajowe, przeniesiony na ekran gwar madryckich ulic i tawern, wspaniałe kreacje ukochanych przez Neville’a aktorów drugoplanowych, a także charakterystyczny, podszyty ironią humor budują fascynujący obraz Madrytu tamtej epoki.
Uczta wigilijna, reż. Luis García Berlanga, 85 min., 1961
Grupa madryckich bogaczy inicjuje akcję społeczną pod nazwą „Posadź biedaka przy swoim stole”. Każda zamożna rodzina w mieście ma przyjąć ubogiego współmieszkańca na kolację wigilijną. Punktem kulminacyjnym wieczoru ma być radosna parada bogatych z biednymi podążająca ulicami miasta.
Uczta wigilijna, podobnie jak wcześniejsze filmy Berlangi: pokazywana podczas poprzedniej edycji przeglądu Witaj nam, Mr. Marshall i obecny w tegorocznym programie Gdzie jest profesor Hamilton? ma formę komedii satyrycznej z wyraźną nutą goryczy. Reżyser ukazuje hiszpańską elitę, która pod maską fałszywego miłosierdzia i solidarności skrywa bezwzględną obojętność wobec ówczesnych realiów społecznych. Do dziś obraz ten pozostaje – obok Viridiany Luisa Buñuela – jedną z najbardziej ambitnych pozycji hiszpańskiej kinematografii XX wieku, czemu wyraz dała nominacja do Oscara za film nieanglojęzyczny w 1961 roku.
Gdzie jest profesor Hamilton?, reż. Luis García Berlanga, 96 min., 1956
Calabuch to mała nadmorska osada położona niedaleko Walencji, do której przybywa tajemniczy profesor fizyki nuklearnej o nazwisku Hamilton. Bohater postanawia zerwać z karierą naukowca po tym jak dowiaduje się, że efekty jego badań wykorzystywane są do celów militarnych. Szukając schronienia, wrasta w codzienność miasteczka i zaprzyjaźnia się z mieszkańcami, skłaniając ich do przewartościowania niektórych prowincjonalnych sądów na temat rzeczywistości.
W tej inteligentnej komedii Berlanga – hiszpański mistrz groteski, por raz kolejny ucieka przed frankistowską cenzurą wyśmiewając największe ówczesne świętości Hiszpanów takie jak Kościół, korridę i samą władzę wraz z systemem sądowniczym. Na trwającą zimną wojnę i wyścig nuklearny spogląda się tu z perspektywy środowiska wiejskiego, gdzie panaceum na finansowe i życiowe niedostatki stanowi wspólnota i solidarność.
Podróż donikąd, reż. Fernando Fernán-Gómez. 140 min., 1986
Carlos Galván, były komik spędzający emeryturę w domu starców, wspomina na sesjach u psychologa dawne czasy, kiedy to występował jako aktor w małej grupie teatralnej Iniesta-Galván, prowadzonej przez jego ojca, Don Arturo Galvána. Nie był to pierwszoligowy zespół, raczej skromna grupa, która w latach powojennych objeżdżała małe kastylijskie miasteczka i wsie, gdzie prezentowała repertuar sztuk komediowych, wystepujac na improwizowanych scenach.
Organizatorzy
Organizatorami cyklu są Ambasada Królestwa Hiszpanii w Polsce, Biuro Radcy ds. Turystyki Ambasady Hiszpanii, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, Kino Iluzjon, Ninateka, Kino Pod Baranami, Instytut Cervantesa w Krakowie, Instytut Cervantesa w Warszawie oraz AVA Arts Foundation.
Ilustracja: kadr z filmu Uczta wigilijna, reż. Luis García Berlanga