kwiecień 2023

Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny oraz Polskie Radio mają zaszczyt zaprosić na wyjątkowy koncert symfoniczny z okazji 78. rocznicy zakończenia II Wojny Światowej pod tytułem Muzyka Odzyskana. Dlaczego odzyskana?

Zaraz po II wojnie światowej polska kinematografia mierzyła się z traumą, w świadomości społecznej, Powstania Warszawskiego oraz wydarzeń wojennych. W związku z tym powstał film Robinson warszawski z muzyką Artura Malawskiego. Czasy jednak były takie, że ówczesna władza nie dopuściła do projekcji tego filmu fabularnego. A jedyna kopia została zniszczona. Podjęto próbę przemontowania tego obrazu pod nowym tytułem Miasto nieujarzmione z muzyką Romana Palestera. Kiedy wszyscy myśleli, że film i materiały z nim związane, czyli muzyka, przepadły, w 2020 roku w archiwach Filmoteki Narodowej znaleziono kompletną partyturę muzyki Artura Malawskiego do filmu Robinson Warszawski i rękopis partytury Romana Palestra do Miasta nieujarzmionego, który zawiera znacznie więcej muzyki niż to, co ostatecznie znalazło się w filmie. I właśnie 8 maja zaprezentujemy Państwu oryginalną muzykę do tych 2 obrazów – tłumaczy maestro Michał Klauza.

Materiał jest dostępny do obejrzenia również na Ninatece.

Dodaje, że podczas koncertu wygłoszona zostanie również prelekcja. – Będziecie mogli Państwo zapoznać się z tą niezwykle ciekawą historią dzieła polskiej kinematografii, które miało szansę być pierwszym po wojnie świadectwem losów Władysława Szpilmana przepracowanych przez Czesława Miłosza Jerzego Andrzejewskiego – konstatuje dyrygent i dyrektor artystyczny orkiestry Polskiego Radia.

Koncertowe zestawienie obu partytur: Malawskiego i Palestra dopełnia historii trudnych wyborów, skomplikowanych czasów, niesprawiedliwych osądów muzyki i jej twórców, a jednocześnie daje melomanom i kinomanom możliwość obcowania z wyśmienitą muzyką filmową obu kompozytorów.

Koncert będzie rejestrowany i udostępniony na stronie Ninateka.pl.

Michał Klauza – dyrygent, absolwent Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie w klasie dyrygentury symfoniczno-operowej prof. Ryszarda Dudka oraz studiów podyplomowych w Konserwatorium im. M. Rimskiego-Korsakowa w Sankt Petersburgu w klasie Illii Musina. Od 2015 roku Dyrektor Artystyczny Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie (do maja 2019 Polska Orkiestra Radiowa).

Wstęp

Koncert odbędzie się o godz. 19:00 w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego przy ul. Modzelewskiego 59 w Warszawie.

Bilety: https://bit.ly/41PYtzV

Monografia zawiera analizy trzech wybranych utworów z polskiego kanonu literackiego i ich filmowych adaptacji, zaliczanych do klasyki polskiego kina: powieści Faraon Bolesława Prusa oraz filmu Faraon (reż. Jerzy Kawalerowicz, 1965), dramatu Stanisława Wyspiańskiego Wesele i filmu Wesele (reż. Andrzej Wajda, 1972) oraz opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza Matka Joanna od Aniołów i filmu Matka Joanna od Aniołów (reż. Jerzy Kawalerowicz, 1960). Kolejność rozdziałów jest zgodna z chronologią publikacji utworów literackich. Książkę zamyka omówienie metody analizy antropologiczno-morfologicznej dzieł filmowych opracowanej przez Seweryna Kuśmierczyka.

Autorzy kreślą szerszy obraz procesów kulturowych, w których teksty literackie od późnego pozytywizmu po wiek XX wpisywały się w fazy rozwojowe dyskursu literackiego i filmowego. Do prezentacji wybrali dzieła, których adaptacja filmowa miała kluczowe znaczenie dla historycznego rozwoju poetyki filmu polskiego i zachowała żywotność z perspektywy współczesnej i historycznej. W analizach dzieł literackich Lidija Rezoničnik, wykorzystując obszerną bibliografię oraz najnowsze ustalenia badawcze, koncentruje się na trzech poziomach istnienia tekstu – procesie jego powstawania, analizie i recepcji. Uwzględnia usytuowanie utworów w szerszym kontekście społeczno-historycznym i kulturowym.

Analizy i interpretacje filmów są wyczerpujące, szczegółowe i pogłębione, dotyczą treści i cech formalnych, odbioru i szerszego oddziaływania dzieła, sytuują filmy w kontekście kulturowym i antropologicznym. Zawierają informacje pozyskane bezpośrednio z rozmów z twórcami. Seweryn Kuśmierczyk posługuje się w nich nowym ujęciem metodologicznym – analizą antropologiczno-morfologiczną.

Pobierz publikację | PDF

Rozdziały

Lidija Rezoničnik, Seweryn Kuśmierczyk
Introduction

Lidija Rezoničnik
“We Are the State”. Pharaoh by Bolesław Prus

Seweryn Kuśmierczyk
The Cinematic Image of Ancient Egypt. Pharaoh by Jerzy Kawalerowicz

Lidija Rezoničnik
“Poland – That Is a Big Thing”. The Wedding by Stanisław Wyspiański

Seweryn Kuśmierczyk
A Film Mandala. The Wedding by Andrzej Wajda

Lidija Rezoničnik
A Metaphor for Evil. Mother Joan of the Angels by Jarosław Iwaszkiewicz

Seweryn Kuśmierczyk
Lost Travellers. Mother Joan of the Angels by Jerzy Kawalerowicz

Seweryn Kuśmierczyk
Anthropological-Morphological Analysis of a Film as Film Studies Practice

Filmography

Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC BY 3.0 PL) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode

Planowana inwestycja, przy ulicy Łąkowej 29, zakłada rozbudowę oraz modernizację budynku do funkcji archiwum. W całym procesie chcemy osiągnąć efekt synergii – wszystkie zadania realizujemy we współpracy z łódzkimi instytucjami zajmującymi się kultura filmową. Po modernizacji, możliwe będzie przeprowadzanie całego procesu gromadzenia, restaurowania i digitalizacji taśm filmowych.

Warszawska FINA planowana jest jako Centrum Nowych Technologii i główne archiwum. Archiwum w Łodzi ma być jednostką koncentrującą się na zbiorach powstałych w okresie PRL-u.

– Obecnie trwają prace nad programem funkcjonalno-użytkowym dla nowej inwestycji w Łodzi. Nad projektem pracujemy w ścisłym porozumieniu z Państwową Wyższą Szkołą Filmową, Telewizyjną i Teatralną im. L.Schillera w Łodzi oraz Uniwersytetem Łódzkim. Wkład merytoryczny popłynie od osób zaangażowanych w projekt zarówno z Filmoteki Narodowej, jak i ze wspomnianych uczelni – mówi Tomasz Neubauer, Zastępca Dyrektora Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego ds. Administracji. Przekazanie budynku do użytkowania planowane jest na rok 2026.

– Brak zdecydowanych działań ze strony Filmoteki Narodowej zagraża bezpowrotną utratą dóbr dziedzictwa narodowego, stąd konieczne jest jak najszybsze zrealizowanie łódzkiej inwestycji dotyczącej archiwum. Obowiązujące przepisy nakazują instytucji gromadzącej i konserwującej zbiory posiadanie dwóch archiwów, a w chwili obecnej obiekt na Łąkowej to jedyny budynek będący własnością FINA, który można przystosować do większej ilości zbiorów. Inwestycja ta powinna się zwrócić w ciągu kilka lat, bowiem obecnie FINA ponosi spore koszty wynajmu pomieszczeń. Za inwestycją w Łodzi przemawia również wymiar historyczny danej lokalizacji oraz profil akademicki miasta – mówi prof. Konrad Klejsa z Katedry Filmu i Mediów Audiowizualnych Uniwersytetu Łódzkiego

prof. Konrad Klejsa w czasie wykładu — prof. Konrad Klejsa (Uniwersytet Łódzki), fot. FINA

Jaka ma być szczegółowa struktura inwestycji w Łodzi?

W łódzkim archiwum, poza zasadniczą jego częścią, czyli zbiorem negatywów obrazu, taśm magnetycznych dźwięku i kopii wzorcowych filmów powstałych w dawnej Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi oraz pracowniami konserwacji i digitalizacji, przewidziany jest Ośrodek Badań nad Kulturą Filmową PRL.

Wedle wstępnej koncepcji, jego struktura składać się będzie z pięciu stanowisk:

Pracownia Badań Taśmy Filmowej (w powiązaniu z podyplomowymi studiami konserwacji i restauracji taśmy, planowanymi przez łódzką Szkołę Filmową));

Pracownia Badań nad Cenzurą Filmową (temat dotąd słabo rozpoznany – w partnerstwie z Instytutem Pamięci Narodowej);

Pracownia Dokumentacji Filmu Animowanego (ze szczególnym uwzględnieniem dorobku Semafora – w partnerstwie z Grupą Badawczą Polska Animacja);

Pracownia Historii Mówionych Filmu Polskiego (przede wszystkim: notacje z byłymi pracownikami Wytwórni);

Pracownia Bibliografii Filmu Polskiego (wspólnie z portalem filmpolski.pl łódzkiej Szkoły Filmowej).

Ponadto przy Łąkowej znajdzie swoje miejsce redakcja kwartalnika historyczno-filmowego „Pleograf” (już obecnie w znacznej mierze zbudowana z osób z Łodzi).

Pierwszym prelegentem prezentującym plany FINA był Tomasz Neubauer – zastępca Dyrektora Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego ds. Administracji. Przedstawił plan lepszej ochrony zbiorów archiwalnych naszej instytucji. Między innymi planowane jest powstanie nowego budynku przy ul. Wałbrzyskiej 3/5, a w Łodzi przy ul. Łąkowej 29C nastąpi modernizacja oraz rozbudowa siedziby. „Planowane inwestycje powinny zwrócić się w ciągu kilku najbliższych lat” zaznaczył dyrektor FINA Robert Kaczmarek.

Szczegółowy plan na rozwój archiwum w Łodzi przedstawił Konrad Klejsa – profesor Uniwersytetu Łódzkiego w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych. Dotychczasowy magazyn stanie się ośrodkiem badań nad kulturą filmową PRL.

Magdalena Piejko Zastępca Dyrektora Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego ds. Upowszechniania i Edukacji przedstawiła powstający dział badań, a także opowiedziała o planach konferencji naukowych Klatka na klatki. Cenzura filmowa w PRL (29–30 maja) i Polski film wyrusza w świat! Praktyki eksportu i zagraniczna recepcja rodzimej produkcji audiowizualnej (16–17 października).

Tomasz Pisula opowiedział o digitalizacji zbiorów w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa (POPC), a także pomysłach na pozyskanie dodatkowych środków. Obecnie projekt został zrealizowany w 70 proc. Zostanie wprowadzona również nowa polityka archiwizacji i nowy standard przechowywania taśmy filmowej.

Rada, jako organ opiniodawczo-doradczy FINA, opiniuje strategię programów działania instytucji oraz ocenia ich realizację, analizuje efektywność działań podejmowanych przez FINA, jak również wyraża opinię we wszystkich istotnych sprawach związanych z jej działalnością. W jej skład wchodzą: Anna Bielecka, Anna Ferens, Janusz Kapusta, prof. Zdzisław Krasnodębski, Piotr Legutko, Lech Majewski, Jarosław Rybicki, Wojciech Tomczyk, dr Mateusz Werner, prof. Andrzej Zybertowicz.

JB/MU

W piątek 21 kwietnia w sali Mała Czarna będzie miał miejsce pokaz filmów W niedzielę i Meta oraz rozmowa o tym, jakim człowiekiem był Antoni Krauze, w której udział wezmą rodzina i przyjaciele reżysera.

W sobotę w sali Stolica zaprezentujemy trzy filmy z lat siedemdziesiątych: głośny Palec Boży ze świetną rolą Mariana Opanii i Januszem Zaorskim, mniej znany Strach prezentujący polską prowincję i panujące tam układy, z Grzegorzem Warchołem i Joanną Zółkowską, oraz dramat psychologiczny Podróż do Arabii, dający pojęcie o kondycji polskiej inteligencji, z Haliną Łabonarską i Janem Peszkiem. Po filmie Palec Boży o 15.30 zapraszamy na rozmowę z aktorami Antoniego Krauzego, a o 20.15 na premierę filmu Palec Boży Antoniego Pawła Woldana o bohaterze przeglądu.

W niedzielę prezentacja filmów Prognoza pogody (1982), polskiego Lotu nad kukułczym gniazdem, a także dwóch najważniejszych dokonań reżysera, filmów: Akwarium i Czarny czwartek. Po pierwszym z nich, około 18-tej, rozmowa z reżyserami i operatorami współpracującymi z Antonim Krauze.

Antoni Krauze (1940-2018) – scenarzysta i reżyser filmów fabularnych, a także krótkometrażowych i dokumentalnych (m.in. o prof. Janie Zachwatowiczu, Stanisławie Różewiczu, Wisławie Szymborskiej, Zbigniewie Preisnerze, prof. Jerzym Mierzejewskim, prof. Jacku Baluchu, STS-ie, Piwnicy pod Baranami). Studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, współpracował wówczas ze Studenckim Teatrem Satyryków. W 1966 ukończył studia na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Od maja 1968 związany ze Studiem Filmowym „TOR”. Był drugim reżyserem przy filmie Struktura kryształu Krzysztofa Zanussiego. Od 1969 pracował samodzielnie. Zaprzyjaźniony z Piwnicą pod Baranami, brał udział w wielu jej przedsięwzięciach. Najważniejsze dokonania: Palec Boży (1973), Prognoza pogody (1982), Akwarium (1996), Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł (2011). Po premierze Smoleńska (2016) reżyser postanowił wycofać się z życia zawodowego. Wielokrotnie był nagradzany i wyróżniany. Otrzymał m.in. specjalną nagrodę jury za całokształt twórczości na Festiwalu Filmów Autorskich w San Remo.

Program

Pełna informacja o seansach w Kinie Iluzjon (w tym o biletach) znajduje się na stronie kina.

21 kwietnia (piątek)

godz. 18.00 W niedzielę, reż. Antoni Krauze, 13 min, 1967

godz.18.15 Meta, reż. Antoni Krauze, 65 min, 1971

godz. 19.20 Rozmowa z przyjaciółmi reżysera, Ewą Dałkowską, Tomaszem Miernowskim i żoną Joanną Krauze

22 kwietnia (sobota)

godz. 14.00 Palec Boży, reż. Antoni Krauze, 89 min, 1973

godz. 15.30 Rozmowa z aktorami, grającymi w filmach Antoniego Krauzego

godz. 16.45 Strach, reż. Antoni Krauze, 90 min, 1975

godz. 18.30 Podróż do Arabii, reż. Antoni Krauze, 90 min, 1979

godz. 20.15 Palec Boży Antoniego, reż. Paweł Woldan, 82 min, 2023

23 kwietnia (niedziela)

godz. 14.00 Prognoza pogody, reż. Antoni Krauze, 86 min, 1982

godz. 15.45 Akwarium, reż. Antoni Krauze, 140 min, 1996

godz. 18.00 Rozmowa z Jackiem Petryckim, Markiem Piestrakiem, Tomaszem Tarasinem i Bartłomiejem Paduchem, operatorami i reżyserami, współpracującymi z Antonim Krauze

godz. 19.30 Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł, reż. Antoni Krauze, 105 min, 2011

Wstęp

Pełna informacja o seansach w Kinie Iluzjon (w tym o biletach) znajduje się na stronie kina.

Pandemia drastycznie zmieniła uczestnictwo dzieci i młodzieży w świcie wirtualnym. To co jeszcze niedawno było tylko rozrywką stało się obowiązkiem. Pandemia się skończyła, ale jej konsekwencje – szczególnie jeśli chodzi o znacznie wydłużony czas korzystania z narzędzi cyfrowych – pozostały do dzisiaj. Jak dorośli odpowiedzialni za rozwój młodego człowieka powinni teraz traktować media cyfrowe? O czym powinni wiedzieć, na co zwracać uwagę – nie tylko jeśli chodzi o czas przebywania przed komputerem?

Autorytarne zabranianie czy ograniczanie nie jest już opcją. Trzeba świadomie z mediów korzystać i tego też uczyć dzieci. Jak jednak to zrobić, skoro nigdy wcześniej takie kompetencje nie były dorosłym aż tak potrzebne? Jak się poruszać wspólnie z dzieckiem po świecie wirtualnym? Kiedy i jak wspierać, kiedy wkraczać, jak rozpoznać, że z dzieckiem dzieje się coś złego, zanim konsekwencje będą zbyt poważne? Na te i wiele innych, ważnych pytań, które co dzień pojawiają się w głowie niejednego rodzica czy wychowawcy, odpowiedzą zaproszeni przez Filmotekę Narodową eksperci od zagadnień świata cyfrowego. W podzielonych tematycznie wykładach opowiedzą zarówno o tym, jak chronić dzieci przed zagrożeniami, jakie niesie ze sobą cyberprzestrzeń, jak i o tym, jak dobrze wykorzystywać cyfrowe narzędzia. Jak sprawić, by ułatwiały nam życie i wspierały w rozwoju czy tworzeniu więzi rodzinnych i społecznych.

Do każdego wykładu są przygotowane infografiki zawierające najważniejsze rady i wskazówki ekspertów. Infografiki można bezpłatnie pobrać i wykorzystać do celów edukacyjnych np. podczas lekcji wychowawczych czy wywiadówek lub po prostu przypiąć na lodówce…